لە کۆنفرانسى زانستە کارگێڕی و داراییەکاندا؛ توێژینەوەکانى تایبەت بە داهێنانەکانى بواری بانکی و دارایی خرایەڕوو

لە پانێڵى سێیەمی کۆنفرانسى زانستى نێودەوڵەتى زانستە دارایی و کارگێڕییەکاندا، کە رۆژى چوارشەممە ڕێکەوتى (٢٩/١/٢٠٢٥) لە هۆڵى (VIP)ى زانکۆ بەڕێوەچوو؛ تەرخانکرابوو بۆ خستنەڕوى داهێنانەکانى بوارى بانکی و دارایی چەند توێژینەوەیەکى گرنگ پێشکەشکران. پانێڵەکە لەلایەن پڕۆفیسۆرى یاریدەدەر دکتۆر سەعد الکواز لە زانکۆی موسڵ لە عێراق سەرپەرشتیاى دەکا، هەروەک بەڕێوەبەرى پانێڵەکەش مامۆستاى یاریدەدەری هێڤی محەمەد قادر لە زانکۆی جیهان – هەولێر بوو.

لەو چوارچێوەیەدا؛ سەرەتا پرۆفیسۆر دکتۆر کامێل عەلاوی کازم توێژینەوەکەى لە بوارى دراوە دیجیتاڵییەکان و ڕۆڵیان لە گەشەسەندنی بازاڕە داراییەکانى جیهان پێشکەشکرد. لە میانەى  پێشکەشکردنەکەیەدا باسى لە دیارترین ئاڵنگارییەکانى بەردەم مامەڵەکردن بەم دراوانە کرد، وەک نەبوونی چوارچێوەیەکى ڕێکخستنى یاسایی، مەترسییە ئەمنییەکان و هەڵاوسانی نرخەکان، هەربۆیە توێژەر جەختی لە گرنگی و پێویستى دانانی چوارچێوەی ڕێکخراوەیی و یاسایی ڕوون کردەوە بۆ دڵنیابوون لە سەقامگیری دراوە دیجیتاڵییەکان و بەرزکردنەوەی متمانەی وەبەرهێنەران پێیان.

لەلایەکى دیکەوە پرۆفیسۆر دکتۆر ئەحمەد حسێن بەتال توێژینەوەیەکى شیکاری لەبارەی پێشکەوتنەکانی خزمەتگوزارییە داراییە دیجیتاڵییەکان لە عێراق پێشکەش کرد. توێژینەوەکە پێداچوونەوەیەکى زانستى بە هەوڵەکانی حکومەتی عێراق کرد بوو بۆ بە مۆدێرنکردنی کەرتی دارایی، ئەوەش لەڕێگەی پاڵپشتیکردنی بانکە دیجیتاڵییەکان و پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای دارایی، بەڵام توێژەر جەختی لەسەر پێویستی باشترکردنی ژێرخانی دیجیتاڵی و بەرزکردنەوەی ئاسایشی ئەلیکترۆنی کردووەتەوە بۆ ئەوەی گەشەی بەردەوامی کەرتی دارایی مسۆگەر بکات.

هەر لەو پانێڵەدا دکتۆر محەمەد راضي عبدالكاضم  لە میانەى خستنەڕووى توێژینەوەکەیدا باسی لە ئاستەنگەکانی بەردەم پەسەندکردنی خزمەتگوزارییەکانی بانکی دیجیتاڵی لە عێراق کرد، هاوکات باسى لە دیارترین مەترسییە ئەلیکترۆنیەکان و نەبوونی یاساییەکى و ڕوون و کەمی هۆشیاری گشتی بۆ تەکنەلۆژیای بانکی هاوچەرخ کردەوە، لە ئەنجامى توێژینەوەکەیەدا توێژەر جەختی لەسەر گرنگی و پێویستى بڵاوکردنەوەی کەلتوری دیجیتاڵی و دامەزراندنی سیاسەتی ڕێکخراوەیی بەهێز کردەوە بۆ بەرزکردنەوەی لایەنى ئاسایش و متمانە لە کاتى مامەڵە داراییە دیجیتاڵییەکاندا.

هاوکات دکتۆر مستەفا حەیدەر لە کاتى خستنەڕوى توێژینەوەکەیدا باسی لە گرنگی بەرزکردنەوەی دۆخى دارایی گشتى کرد بۆ بەدیهێنانی سەقامگیری ئابووری لە عێراق، لە توێژینەوەکەیدا ئەوەى پشتڕاست کردەوە، کە فراوانکردنی بازنەی خزمەتگوزارییە داراییەکان و، بەرزکردنەوەی ڕۆڵی دامەزراوە داراییە بچووکەکان و هاندانی تەکنەلۆژیای بانکی لە پایە گرنگەکانى داڕشتنى ستراتیژی سەرەکی بۆ پشتگیریکردن لە سەقامگیری ئابووری و ڕاکێشانی وەبەرهێنان دادەنرێن.

هەر لە چوارچێوەى پانێڵى سێیەمى یەکەم ڕۆژى کۆنفرانسەکەدا، توێژەر عەبدولڕەزاق ئیبراهیم شەبیب لە توێژینەوەیەکى پێداچوونەوەی سەبارەت بە کاریگەری قەرزی گشتی لەسەر ئەدای بۆرسەی عێراق لە ماوەی ساڵانی ٢٠٠٤ تا ٢٠٢٤ پێشکەش کرد، وەک ئەوەى توێژەر خستیەڕوو؛ ئەنجامەکان دەریانخستووە کە قەرزی گشتی زۆر کاریگەری نەرێنی لەسەر متمانەی وەبەرهێنەران هەیە، ئەوەش بۆتە هۆی دابەزینی ئەدای بازاڕی دارایی، بۆ ئەو مەبەستەش توێژەر لە کۆتایی توێژینەوەکەیدا کۆمەڵێک پێشنیازی بۆ پێویستی گرتنەبەری سیاسەتی دارایی هاوسەنگ  خستەڕوو، ئەوەش لە پێناو کۆنترۆڵکردنی قەرزی گشتی بەبێ ئەوەی زیان بە سەقامگیری دارایی بگەیەنێت.

کۆتا توێژینەوەى ئەو پانێڵە، لەلایەن توێژەر فەوزان ئەلقەیسی پێشکەشکرا، توێژینەوەکەى تایبەت بوو بە پەیوەندی نێوان گۆڕانی ڕێژەی سوود و ڕەفتاری قەرزدان لە بانکە بازرگانییەکانی ئوردن، لە ئەنجامدا کە توێژینەوەکە بەداتا پشتڕاستی کردەوە، دەرکەوت بەرزبوونەوەی ڕێژەی سوود دەبێتە هۆی دابەزینی قەبارەی قەرزە پێدراوەکان، ئەوەش کاریگەری نەرێنی لەسەر چالاکییە ئابوورییەکان دروست دەکات، هەربۆیە توێژەرەکە چەند پێشنیازێکی پێویستی بۆ داڕشتن و بەکارهێنانی ستراتیژێکى پێشکەوتوو خستەڕوو، تا لە بەڕێوەبردنی مەترسییە داراییەکان و کەمکردنەوەی کاریگەرییە نەرێنییەکانی گۆڕانکاری لە ڕێژەی سوود؛ سوودیان لێ وەربگیرێت.

پانێڵەکە بە جەختکردنەوە لەسەر گرنگی داهێنانی دارایی لە بەرزکردنەوەی گەشەی ئابووری کۆتایی هات، بۆ ئەوەش توێژەران و ئامادەبوان جەختیان لە پێویستی مۆدێرنکردنی ژێرخانی بانکی، پەرەپێدانی میکانیزمەکانی پاراستنی دارایی و، پەرەپێدانی سیاسەتی ئابووری یەکگرتوو بۆ دەستەبەرکردنی سەقامگیری دارایی  کردەوە، هاوکات هەر لە پانێڵەکەدا باس لە پێویستى ڕۆڵی هاوکاری نێوان دامەزراوە داراییەکان، حکومەت و زانکۆ و دامەزراوە ئەکادیمیەکان کرایەوە بۆ خێراکردنی پرۆسەى پەرەپێدانى کەرتی داراییدا.